Στην Έξοδο (2022)

Μικρό πικρό δίδαγμα ηθικό

Στην έξοδο του λαβυρίνθου
το ζήτημα δεν είναι ποιος δικαιώθηκε,
ποιος έδειξε διαπιστευτήρια υπεροχής
ή ποιος απώλεσε το προσωπείο του
στα μάτια φίλων και δικών.

Jean-Christophe (1912) & Η Μαγεμένη Ψυχή (1922)

Δυο μυθιστορήματα σταθμοί της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας

Ο Γάλλος μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και μουσικολόγος Romain Rolland (1866-1944) είναι μια από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές της νεότερης Ευρώπης. Τιμήθηκε με Nobel Λογοτεχνίας το 1915 και άφησε πίσω του ανεκτίμητο λογοτεχνικό και δοκιμιακό έργο. Σχεδόν ως το τέλος της ζωής του διατηρούσε τακτική αλληλογραφία με τον Zigmund Freud αλλά και τον Γερμανό συγγραφέα Herman Hesse, με τον οποίο μάλιστα (όπως και με τον Αυστριακό Stefan Zweig) τον συνέδεε στενή φιλία. Έχοντας ζήσει από πρώτο χέρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, επιχείρησε με τα γραπτά και τη φιλοσοφία του - συγκεκριμένα, με τα πολύτομα μυθιστορήματα-ποταμούς Η Μαγεμένη Ψυχή και Jean-Christophe (το δεύτερο βασισμένο εν μέρει στη βιογραφία του μουσουργού Ludwig van Beethoven, με την οποία επίσης καταπιάστηκε επισταμένως) - να καλλιεργήσει την ομόνοια και την κατανόηση μεταξύ των λαών στον απόηχο των καταστροφικών συνεπειών της παγκόσμιας σύρραξης. Ήταν γραφτό του να προλάβει και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο - κοντά στα τέλη του οποίου έμελλε να αφήσει την τελευταία του πνοή - έχοντας αφιερώσει όλη του τη ζωή στα ανθρωπιστικά, διεθνιστικά και φιλειρηνικά ιδεώδη που τον ενέπνεαν. Στην Ελλάδα, μεταφράσεις των βιβλίων του πρωτοκυκλοφόρησαν σε πανέμορφους χαρτόδετους τόμους από τις εκδόσεις Γκοβόστη.

Χωρίς Ίχνος (2018)

Μια σύγχρονη τραγωδία καθημερινών ανθρώπων

Ο μεσήλικας Gabriel Terrazoni (Xavier Boulanger) και ο νεαρός Aurelien Calbert (Nicolas Casar-Umbdenstock), ζευγάρι και ιδιοκτήτες πολυτελούς βίλας, ετοιμάζονται να την πουλήσουν στο φιλόδοξο επιχειρηματία Olivier Mauclair (Gregory Montel) πριν φύγουν για ταξίδι στην Ταϊλάνδη. Με το που εισπράττουν όμως την προκαταβολή και αποχαιρετούν τον αγοραστή, εκείνος ξαναμπαίνει κρυφά στο σπίτι με ένα δίκαννο και τους πυροβολεί και τους δυο. Μήνες αργότερα, η ατίθαση φοιτήτρια Adele (Esther Garrel), κόρη του πρώτου και ο πεισματάρης συνταξιούχος Martin (Bernard Le Coq), πατέρας του δεύτερου, αρχίζουν να τους αναζητούν - ο Martin, που πάσχει από ανίατη ασθένεια, ελπίζοντας να λύσει παλιές διαφορές με το γιο του και η Adele, της οποίας η μητέρα έχει μόλις πεθάνει, επειδή χρειάζεται την υπογραφή του πατέρα της για θέματα κληρονομιάς. Όμως στην έπαυλη των δικών τους βρίσκουν τώρα εγκατεστημένο τον Mauclair με την ψυχρή, αυταρχική σύζυγό του Solene (Lilou Fogli), που ισχυρίζονται ότι δεν έχουν ιδέα για το τι απέγιναν οι πρώην κάτοικοι και επιχειρούν με κάθε τρόπο να απομακρύνουν την Adele και τον Martin, αποφεύγοντας με ύποπτη επιμονή να απαντήσουν στις ερωτήσεις τους και απειλώντας τους με καταγγελίες για καταπάτηση και παρενόχληση. Αν και εξαρχής ο Martin είναι κατηγορηματικά βέβαιος για την ενοχή των Mauclair, η Adele αποδέχεται πιο πρόθυμα τη δική τους εκδοχή των γεγονότων - ώσπου τυχαία πέφτει πάνω σε στοιχεία που τους "καίνε". Αποφασίζει λοιπόν να συνεργαστεί με τον Martin, προκειμένου να πείσουν την αστυνομία να αντιμετωπίσει την υπόθεση ως εγκληματική ενέργεια, ενώ μεταξύ τους βαθμιαία αναπτύσσεται μια ζεστή σχέση πατέρα-κόρης που αναπληρώνει την απώλεια του καθενός τους. Εμπνευσμένη από αληθινή ιστορία, η καλογυρισμένη γαλλική ταινία του μέχρι πρότινος μικρομηκά Jacques Maillot (Cold as Summer, Δεσμοί Αίματος) στηρίζεται εξίσου στις πειστικές ερμηνείες και το σφιχτό σκηνοθετικό ρυθμό, δίχως ωστόσο να γλιτώνει από κάποιες "τρύπες" πλοκής ή ένα ξώφαλτσο φλερτ με το μελόδραμα προς το τέλος. Βλέπεται πάντως πολύ άνετα και με ενδιαφέρον, παρ' όλο που ο θεατής γνωρίζει απ' τα πρώτα λεπτά τι έχει συμβεί (δεν θα του ήταν, εξάλλου, δύσκολο να το μαντέψει) και το μυστήριο κυρίως συνίσταται στο να το ανακαλύψουν και οι πρωταγωνιστές: βασική αρχή του κλασικού θεάτρου - η τραγική ειρωνεία - η οποία λειτουργεί εδώ και αξιοποιείται με αρκετή αποτελεσματικότητα.

Και όμως, Μακαριώτατε...

Αν και θέσει αλάθητος, σαν να τα μπερδέψατε λίγο με τους αιώνες και τους Παγκόσμιους Πολέμους. Δεν έγιναν "τρεις μέσα σε ΕΝΑΝ αιώνα". Ο Α' και ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν στον 20ό αιώνα, και συγκεκριμένα ως τα μισά του (περίπου). Τώρα έχουμε 21o.

Εσύ Ποιος Είσαι; Εδώ Τι Είναι;

Η απίστευτη "λογική" του FB και των λοιπών συναφών μέσων: "Επειδή υποψιαστήκαμε ότι κάποιος κακόβουλος μπήκε στο σπίτι σας, για να σας προστατέψουμε σας κλειδώνουμε έξω απ' το σπίτι σας και απαιτούμε να αποδείξετε εσείς (ο παθών και θιγόμενος) ότι... το σπίτι είναι δικό σας". Όπως και των υπηρεσιών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, οι οποίες για να βεβαιωθούν πως δεν είμαστε ένας τυχαίος hacker όταν συνδεόμαστε από διαφορετική συσκευή - που το νόημα του webmail, να πάρει η οργή, δεν είναι αυτό ακριβώς: να έχουμε πρόσβαση από οπουδήποτε; - ζητούν να τους απαντήσουμε αν... είμαστε εμείς οι ίδιοι και όχι ο hacker. Λες και σε περίπτωση που (χτύπα ξύλο) πέσει το κινητό μας στα χέρια ενός κλέφτη ή εκβιαστή, αυτός με ειλικρίνεια και αυταπάρνηση θα αποποιηθεί τη δική μας ταυτότητα και θα επιστρέψει συντετριμμένος το κλοπιμαίο. Τύφλα να 'χει ο Ionesco. Οι νέες μέθοδοι "προστασίας" του χρήστη πιο πολύ διακυβεύουν παρά ενισχύουν τη διαδικτυακή του ασφάλεια, αποκλείοντάς τον όλο και περισσότερο, όλο και πιο απροκάλυπτα, απ' την εποπτεία και τον έλεγχο των ίδιων του των προσωπικών στοιχείων και δεδομένων. Ουσιαστικά, μας θεωρούν κρετίνους και παντελώς άχρηστους και μας το τρίβουν διαρκώς στα μούτρα. Κι εμείς - είτε με άβουλη υπακοή, είτε από άγνοια, είτε εξ ανάγκης και νόμου - το ανεχόμαστε.

Στερνή μου Γνώση...

Ο περίφημος κυβερνητικός (για την ακρίβεια, solo πρωθυπουργικός) ισχυρισμός περί "σωστής πλευράς της ιστορίας" προδικάζει με σόλοικη αυθαιρεσία ένα μέλλον εκ των πραγμάτων αβέβαιο. Η ιστορία δεν έχει - και δεν μπορεί ούτως ή άλλως να έχει - "σωστή" και "λάθος" πλευρά, διότι τα γεγονότα δεν έχουν συναίσθημα. Κρίνονται μονάχα απ' το χρόνο, από τις μακροπρόθεσμες και ευρύτερες συνέπειές τους.

34η Έκθεση Βιβλίου - Πασαλιμάνι

3-19 Ιουνίου 2022