Η Αλήθεια & τα Παρεπόμενά της

Χωρίς φόβο, με πάθος

Πρόσφατη συζήτηση σχετικά με το πόσο υποκριτικό είναι να αποκρύπτει κανείς από τους άλλους πράγματα που τυχαίνει να γνωρίζει και τους αφορούν είτε άμεσα είτε έμμεσα, καθώς και για τον ορισμό της "ειλικρίνειας" και της "ευθύτητας" απέναντι στον εαυτό μας και τους άλλους, μου έδωσαν την αφορμή να θυσιάσω ορισμένα φαιά κύτταρα στο βωμό του φλέγοντος αυτού ζητήματος και να καταλήξω στα εξής συνταρακτικά (και πιθανώς αμφισβητήσιμα) συμπεράσματα:

• Τα όρια ανάμεσα στην κακώς εννοούμενη "ντομπροσύνη" (η οποία συνήθως ισοδυναμεί με διάφορους βαθμούς αγένειας) και την αντικοινωνικότητα είναι απελπιστικά δυσδιάκριτα.
• Η απόκρυψη της "αλήθειας" ΔΕΝ είναι απαραίτητα προϊόν υποκριτικής ή κακόβουλης συμπεριφοράς.
• Η άκαιρη αποκάλυψη μιας αλήθειας μπορεί να κάνει πολύ μεγαλύτερο κακό από ένα "αθώο" ψέμα (ή μια ελαφρώς παραλλαγμένη εκδοχή της "αλήθειας") που δεν έχει βλάψει κανέναν ως τώρα και μάλιστα έχει βοηθήσει στο να διατηρηθούν ιδιαίτερα ευαίσθητες ισορροπίες.
• Το να "μην πεις (όλη) την αλήθεια" (επειδή δεν το έκρινες σκόπιμο ή απλούστατα δεν σου ζητήθηκε, ή για χίλιους ακόμα σοβαρούς και λιγότερο σοβαρούς λόγους) ΔΕΝ είναι ακριβώς το ίδιο με το να πεις ψέματα.
• Η "ονοματολογία" παίζει και εδώ τον ίδιο σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει και στην πολιτική (αφήνω στην άκρη τη θρησκεία, όπου ένα filioque - που σχεδόν δεν το πιάνει το μάτι σου - οδήγησε στο Σχίσμα των δύο Εκκλησιών).

Οπότε, για να ξεκαθαρίσουμε κάπως τα πράγματα και να διαλύσουμε (το κατά δύναμιν) τις συνηθισμένες παρεξηγήσεις και παρερμηνείες, έχουμε και λέμε:

• Το θράσος δεν είναι το ίδιο πράγμα με το θάρρος, όπως και η παρρησία δεν είναι σε καμιά περίπτωση ταυτόσημη με την αμετροέπεια.
• Το να μη διαδώσεις σε ολόκληρο το λεκανοπέδιο της Αττικής το προσωπικό/οικογενειακό/υγείας κλπ. πρόβλημα που σου εμπιστεύτηκε ένας φίλος, δεν ονομάζεται υποκρισία, αλλά εχεμύθεια.
• Το να μη μιλάς για πράγματα που ξέρεις ότι θα φέρουν τον άλλον σε δύσκολη θέση, θα τον στενοχωρήσουν ή θα τον εκθέσουν σε τρίτους, δεν λέγεται έλλειψη μαγκιάς, αλλά διακριτικότητα.
• Το να μη δίνεις με υπερβολική προθυμία περισσότερες πληροφορίες απ' όσες σου ζητούν, δεν ονομάζεται μυστικοπάθεια, αλλά σύνεση.
• Το να "φέρεις με το μαλακό" μια δυσάρεστη είδηση ή μια αλήθεια που μπορεί να πληγώσει ή ακόμα και να καταστρέψει, δεν λέγεται δειλία ούτε αβουλία, αλλά προνοητικότητα.
• Το να αποσιωπήσεις γεγονότα ή στοιχεία που δεν ωφελεί σε τίποτα να αποκαλύψεις, δεν ονομάζεται ανειλικρίνεια, αλλά διπλωματική ευελιξία.
• Το να μην αναλώνεσαι σε εξαντλητικές λεπτομέρειες σχετικά με παντελώς αδιάφορα στο συνομιλητή σου πρόσωπα ή γεγονότα (κάνοντάς του το κεφάλι καζάνι), δεν λέγεται κρυψίνοια, αλλά στοιχειώδης ευγένεια.
• Το να ξέρεις πότε πρέπει ν' ανοίξεις το στόμα σου, πότε να το κλείσεις, πότε και για πόσο να το κρατήσεις κλειστό και τι είναι σωστό να πεις όταν το ανοίξεις το ρημάδι, δεν ονομάζεται αδυναμία χαρακτήρα ούτε (επαίσχυντη, κατά το δοκούν) έλλειψη τσαμπουκά, αλλά κοινωνική αγωγή και είναι πολύτιμο, εξαιρετικά δυσεύρετο χάρισμα (έμφυτο σε ορισμένους σπάνιους ανθρώπους και απλώς ακατανόητο για τους υπόλοιπους).