Ας Φάνε Παντεσπάνι

Η απρόσιτη αυτοκρατορία των ενδιάμεσων

Πρόσφατος τηλεφωνικός μου διάλογος με υπεύθυνη γραμματείας σε θέατρο, για να δω και να παρουσιάσω παράσταση έργου που σπανιότατα ανεβαίνει στην Ελλάδα.

-Είμαι συνεργάτης του περιοδικού "Τάδε". Θα θέλαμε να παρουσιάσουμε την παράστασή σας.
-(Τόνος "ποιο τυχάρπαστο νούμερο είναι πάλι αυτό;") Να απευθυνθείτε στην κυρία (ας πούμε) "Δείνα".
-Την κυρία "Δείνα;"
-Των δημοσίων σχέσεων. Δεν την ξέρετε;
-Όχι. Από πού να την ξέρω;
-(Τόνος "αν είναι δυνατόν, από ποια στάνη κατέβηκες;") Σας είπα, είναι των δημοσίων σχέσεων.
[Δεύτερη φορά που μου συμβαίνει αυτό. Την προηγούμενη ήταν όταν μου ανέθεσαν απ' το περιοδικό να πάρω συνέντευξη από γνωστό "ψαγμένο" ηθοποιό και θιασάρχη. Προφανώς τα άτομα με τα οποία πρέπει να μιλήσεις για να κάνεις τη δουλειά σου είναι τόσο διάσημα που τα ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ στοιχεία επικοινωνίας τους παραλείπονται ως αυτονόητα. Ή για λόγους οι οποίοι μου διαφεύγουν, θεωρούνται ιερά και άφατα, σαν το όνομα του Γιαχβέ. Αν τύχει με κάποιον θαυματουργό τρόπο να τα γνωρίζεις ήδη, είσαι από τους ελάχιστους προνομιούχους στους οποίους επιτρέπεται η προσέγγιση. Αν όχι, είσαι ανεπιθύμητος πληβείος και τέτοιος θα μείνεις. Τελικά, περιττό να πω ότι ΔΕΝ την κλείσαμε τη συνέντευξη.]
-Ωραία. Κάποιο τηλέφωνο για να μιλήσω μαζί της;
-(Τόνος "ρε άιντε από κει, που μου θες και τηλέφωνο") Δεν μπορώ να σας δώσω τηλέφωνο. Μόνο email.
[Μου υπαγορεύει ένα email τύπου yahoo.gr (ποιος έχει ακόμα Yahoo?), το οποίο προφανώς δίνουν σε όποιον θέλουν να ξεφορτωθούν.]
-Πρέπει να βάλω κάτι συγκεκριμένο στη γραμμή θέματος; Για να το δει εγκαίρως και να μην το πετάξει;
-(Τόνος "αρχίζω να χάνω την υπομονή μου") Δεν ξέρω, γράψτε ό,τι θέλετε.
[Εδώ πραγματικά προκαλώ την τύχη μου, αλλά δεν μπορώ να αντισταθώ.]
-Να σας ρωτήσω κάτι ακόμα. Είμαι μέλος της "ΧΨΩ Ένωσης Κριτικών Θεάτρου" και έχω κάρτα ελευθέρας. Μπορώ να τη χρησιμοποιήσω στο θέατρό σας;
-(Τόνος "μα τι σκαρφίζονται για το τζάμπα") ΟΧΙ ΒΕΒΑΙΑ.
-Μα πώς, πάνω στην κάρτα γράφει ότι έχω ελεύθερη είσοδο σε όλα τα δημόσια θεάματα. Και την έχω πληρώσει 55 ευρώ.
-Δεν ξέρω τι κάρτα είναι αυτή. Να απευθυνθείτε στην κυρία "Δείνα".
-Ναι, σωστά. Την παγκοσμίου φήμης κυρία "Δείνα", που πώς είναι δυνατόν να μην προσκυνάμε τη σκιά της εμείς οι κοινοί θνητοί.
-(Σιωπή για μερικά δευτερόλεπτα, βαθιά ανάσα) Σας είπα, να επικοινωνήσετε με τις δημόσιες σχέσεις.
-Ωραία, θα επικοινωνήσω. Αν κοιτάζουν ποτέ αυτό το email.
-(Σιωπή για ακόμα περισσότερα δευτερόλεπτα, πολλές βαθιές ανάσες) Και να ξέρετε ότι αν γράψετε κάτι, θα πρέπει να εγκριθεί πριν τη δημοσίευση.
[Τώρα μένω εγώ στήλη άλατος.]
-Τι εννοείτε να εγκριθεί; Από ποιον;
-Από την κυρία "Δείνα", φυσικά. Αν δεν εγκριθεί, δεν δημοσιεύεται.

Με το ζόρι κρατιέμαι να μην την αρχίσω στα Γαλλικά. Με υπεράνθρωπη προσπάθεια καταφέρνω να την ευχαριστήσω - για σπάσιμο - όσο ευγενικά γίνεται και να κλείσω το τηλέφωνο.

Λίγο αργότερα, κατόπιν ωρίμου σκέψεως, συνειδητοποιώ γιατί οι κριτικές που έχουν ήδη γραφτεί για τη συγκεκριμένη παράσταση είναι τόσο λίγες, από συντάκτες που δεν έχω ξαναδεί ποτέ τα ονόματά τους, και όλες λένε πάνω κάτω τα ίδια: αντιγραφή του δελτίου Τύπου με μικρές παραλλαγές και ελάχιστα άλλα πράγματα, πολύ λακωνικά και επιφανειακά, χωρίς σχεδόν καθόλου αναφορά στην ουσία του έργου. Στην αρχή είχα νομίσει ότι επρόκειτο για άγνοια του (αβανταδόρικου αλλά αρκετά ασυνήθιστου και προκλητικού, είναι η αλήθεια) θέματος και αμηχανία στη διαχείρισή του, τώρα όμως καταλαβαίνω ότι προφανώς οι εν λόγω "κριτικές" (που ο Θεός να τις κάνει) έγιναν περίπου καθ' υπαγόρευσιν. Και από συντάκτες που ποιος ξέρει με τι κριτήρια (πιθανότατα για την προθυμία τους να υπογράψουν συμβόλαιο... νομιμοφροσύνης) είχαν εκ των προτέρων επιλεγεί και προσκληθεί από τις περίφημες δημόσιες σχέσεις και την πασίγνωστη κυρία "Δείνα", προκειμένου να γράψουν πολύ συγκεκριμένα, ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ πράγματα.

Έπρεπε, βέβαια, να το είχα υποψιαστεί, γιατί στα περισσότερα δελτία Τύπου άλλων θεάτρων υπάρχει τηλέφωνο ή φόρμα επικοινωνίας ειδικά για δημοσιογράφους, γι' αυτήν ακριβώς τη δουλειά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, δεν υπήρχε τίποτα σχετικό, εκτός από έναν τηλεφωνικό αριθμό που (υποτίθεται ότι) αντιστοιχούσε στη γραμματεία.

Εννοείται, φυσικά, πως δεν έστειλα κανένα email ούτε πήγα να δω την παράσταση. Ούτε και πρόκειται να πάω, ακόμα και αν με παρακαλάνε. Δεν είχα, εξάλλου, αφήσει το όνομά μου στην υπεύθυνη (;) της γραμματείας κι έτσι δεν έχω καμιά υποχρέωση. Δεν μου ζήτησε καν όνομα, έστω για να το διασταυρώσει με το περιοδικό. Και απ' ό,τι ξέρω, το αν είναι μια κάρτα ελευθέρας δεκτή ή όχι εξαρτάται απ' την ίδια τη διοίκηση του θεάτρου, όχι από τις δημόσιες σχέσεις. Άρα είναι προφανέστατο ότι βιαζόταν να με ξεφορτωθεί χωρίς καν, έστω από περιέργεια, να ενδιαφέρεται για την ταυτότητα του συνομιλητή της ή να εξακριβώσει την αλήθεια των λεγομένων του.

Κάτω από άλλες συνθήκες, δεν θα είχα καμιά αντίρρηση να πληρώσω ως απλός θεατής, για να στηρίξω και τους ηθοποιούς που δεν φταίνε σε τίποτα. Αλλά ύστερα από μια τέτοια αντιμετώπιση, μου κόπηκε τελείως η διάθεση.

Δεν είναι, δυστυχώς, σπάνιες οι περιπτώσεις υπεύθυνων για τις δημόσιες σχέσεις, όχι μόνο σε θέατρα αλλά και εκδοτικούς οίκους και αλλού, οι οποίοι αντί για ευγενικοί και συνεργάσιμοι, είναι εξοργιστικά απαξιωτικοί και σνομπ. Πώς κάνουν τη δουλειά τους με αυτή τη συμπεριφορά, ενώ λογικά απαιτείται το ακριβώς αντίθετο, είναι απορίας άξιο. Εμείς τους κάνουμε χάρη και εξυπηρέτηση, που διαφημίζουμε τη δουλειά τους, πολλές φορές χωρίς κανένα δικό μας όφελος, είτε οικονομικό, είτε ηθικό (αφού τρομάζουμε ν' ακούσουμε έστω κι ένα τυπικό "ευχαριστώ"). Αυτοί εξαρτώνται από μας, όχι εμείς από αυτούς. Αλλά φέρονται επιδεικτικά σαν να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο.

Και το κυριότερο, πού ακούστηκε να εγκρίνουν αυτοί μια ΚΡΙΤΙΚΗ πριν τη δημοσίευση; Τι νόημα έχει τότε το να γράψει κανείς κριτική;