Bohemes (1998)

Μια ανθολογία από αναθηματικές βινιέτες

Το βιβλίο αυτό, δεύτερο στη σειρά λογοτεχνικό πόνημα του Dan Franck, αποτελεί ένα κάπως ιδιότυπο ανάγνωσμα, καθώς δεν μπορεί ακριβώς να χαρακτηριστεί μυθιστόρημα, ίσως ούτε καν αφήγημα. Αναφέρεται σε ορισμένα περιστατικά από τη ζωή γνωστών προσωπικοτήτων που μεσουράνησαν στην καλλιτεχνική και πνευματική ζωή του Παρισιού την περίοδο του Μεσοπολέμου - και συγκεκριμένα ανθώπων που το έργο τους όσο και η στάση ζωής τους υπήρξε ασύμβατη με τα λεγόμενα "χρηστά ήθη" και σε ορισμένες περιπτώσεις τους κόστισε την ευημερία, την υγεία τους, ακόμα και τη ζωή τους.

Ζωγράφοι όπως ο Soutine, ο Modigliani, ο Picasso, ο Fujita, ποιητές σαν τον Max Jacob, τον Guillaume Apollinaire, τον Jean Cocteau, τον Andre Breton και όλη την ομάδα των υπερρεαλιστών, ο πρωτοπόρος φωτογράφος Man Ray, μοντέλα όπως η Fernande Olivier και η Kiki de Montparnasse και άλλες πολλές προσωπικότητες των γραμμάτων και της τέχνης αλλά και της κοσμικής ζωής είναι μερικά μόνο από τα ονόματα που παρελαύνουν κάτω από τον ενδεικτικό τίτλο Bohemes, δηλαδή, στην κυριολεξία, Τσιγγάνοι, περιπλανώμενοι, απάτριδες (ο χαρακτηρισμός αυτός αποδίδεται σε αρκετούς από τους προαναφερθέντες).

Η άστατη, περιπετειώδης ζωή και ο τραγικός, κάποιες φορές πρόωρος και άδικος θάνατος των περισσότερων από τα πρόσωπα αυτά προσεγγίζονται με διακριτικότητα και ευαισθησία, σε συνάρτηση με το κοινωνικό περιβάλλον και τα συγκλονιστικά ιστορικά γεγονότα που σφράγισαν τη σημαδιακή εκείνη εποχή.

Ωστόσο, ο ιδιόμορφος, όπως επεσήμανα και πιο πάνω, χαρακτήρας του βιβλίου, μου δημιουργεί επιφυλάξεις σε σχέση με την ενδεχόμενη απήχησή του στους Έλληνες αναγνώστες. Καταρχάς, πρόκειται για μια "εκ των έσω" προσέγγιση προσώπων και πραγμάτων, η οποία προϋποθέτει τη γνώση της εποχής στην οποία αναφέρεται το βιβλίο και μια έστω και επιφανειακή οικείωση με τις προσωπικότητες που εμφανίζονται και σε κάποιο βαθμό αναλύονται. Αλλά όποιος γνωρίζει αυτή την ιστορική περίοδο και τα πρόσωπα που τη σημάδεψαν, έχει επίσης υπόψη του λίγο ως πολύ και τις πληροφορίες που παρέχει ο συγγραφέας, οπότε το συγκεκριμένο βιβλίο δεν του προσφέρει τίποτα καινούργιο. Όποιος πάλι δεν τη γνωρίζει, ελάχιστα διαφωτίζεται, αφού ο συγγραφέας μιλά για τα πρόσωπα αυτά σαν να είναι ήδη οικεία στον αναγνώστη, χωρίς να μπαίνει στον κόπο να παραθέσει περαιτέρω διευκρινιστικές πληροφορίες. Εμένα μου έδωσε την εντύπωση μιας συλλογής από... επικήδειους λόγους, γραμμένης ένας Θεός ξέρει γιατί - πιθανότατα για να αποτίσει ο συγγραφέας φόρο τιμής σε καλλιτέχνες και λογοτέχνες που θαυμάζει και που ίσως επηρέασαν και το δικό του έργο.

Αν επρόκειτο για μια μυθιστορηματική βιογραφία που θα φώτιζε τις άγνωστες πλευρές της προσωπικότητας ενός αμφισβητούμενου δημιουργού (ή και περισσότερων), θα παρουσίαζε, φυσικά, ένα ορισμένο ενδιαφέρον. Αλλά με τη μορφή που έχει, πολύ φοβάμαι ότι δεν πρόκειται να βρει μεγάλη ανταπόκριση από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό.

(Αθήνα, Μάιος 1998)