Εξ Αφορμής...

Περί Préciosité και "επικαιροποίησης" του James Bond

Η λεγόμενη Préciosité (précieux-euse στα Γαλλικά σημαίνει "πολύτιμος-η", έχει όμως και την ειρωνική σημασία του "υπερβολικά λεπτεπίλεπτου") ήταν μια βραχύβια τάση που εμφανίστηκε και καλλιεργήθηκε στα παριζιάνικα σαλόνια γύρω στα μέσα του 17ου αιώνα, ως "ασφαλές λιμάνι" και αντιστάθμισμα στις βίαιες πολιτικοκοινωνικές ζυμώσεις και αναταραχές - οι οποίες, αργά αλλά σταθερά, έμελλε να οδηγήσουν στο ξέσπασμα της επανάστασης του 1789.

Στο ρεύμα αυτό πρωτοστάτησαν γυναίκες (κυρίως) διανοούμενες οι οποίες επιχειρούσαν να διατηρήσουν στους κύκλους τους μια ατμόσφαιρα βασισμένη αποκλειστικά στην καλαισθησία, στη λεπτότητα του λόγου και των συναισθημάτων. Λίκνο του υπήρξε η "γαλάζια σάλα" της μαρκησίας Catherine de Vivonne και πρωθιέρειά του η Madeleine de Scudéry, συγγραφέας ογκωδέστατων αισθηματικών μυθιστορημάτων που το ύφος και τα θέματά τους αντιπροσώπευαν απόλυτα το συγκεκριμένο πνεύμα.

Μια απ' τις προσφιλείς ασχολίες όσων ασπάζονταν την Préciosité ήταν το να παραλλάσσουν γνωστά λαϊκά παραμύθια, προσδίδοντας στους ήρωές τους ιδιότητες, χαρακτηριστικά και συμπεριφορές αριστοκρατών και βάζοντάς τους να μιλούν μια γλώσσα αφύσικα περίτεχνη, ενώ τα αφηγούνταν σαν η "αναθεωρημένη" αυτή μορφή τους να ήταν η αυθεντική.

Συνήθιζαν επίσης να αντικαθιστούν τις "πεζές" λέξεις καθημερινής χρήσης με μακροσκελείς "καλολογικές" περιφράσεις, του τύπου "η μόνιμη σύντροφος νεκρών και ζωντανών" (η φανέλα) ή "οι παντοτινά ανοιχτές αγκάλες της ανάπαυσης" (η πολυθρόνα).

Όπως είναι λογικό - ή τουλάχιστον, όπως κάποτε ήταν, διότι σήμερα τίποτα πια δεν πρέπει να θεωρείται αυτονόητο - η Préciosité δεν άργησε να μπει στο στόχαστρο της σάτιρας και να διακωμωδηθεί τόσο από τον Molière, στο θεατρικό του έργο Les Précieuses Ridicules, όσο και από τον Rostand στον Cyrano de Bergerac.

Αν δεν είχε καταγραφεί μέσω παρόμοιων παρωδιακών αναφορών της εποχής - και κάποιων έμμεσων επιρροών του στις πρώιμες εκδηλώσεις του κλασικισμού, όπως και σε μεταγενέστερα "έντεχνα" παραμύθια (π.χ. του Perrault) - το μετεωρικό αυτό φαινόμενο που ακούγεται μάλλον σαν ανέκδοτο, θα είχε ξεμείνει λησμονημένο στα υπόγεια της ιστορίας.

Τι δουλειά, τώρα, έχει ο James Bond και η διαβόητη πρόσφατη "επικαιροποίηση" (!) των περιπετειών του, με όλα τα παραπάνω; Οι συνειρμοί, νομίζω, είναι αναπόφευκτοι...